Muggen zijn gevaarlijke rotzakjes. In tropische gebieden verspreiden ze akelige ziektes: malaria, gele koorts, dengue, zika, … Muggen zouden verantwoordelijk zijn voor ongeveer een miljoen overlijdens per jaar. Daarmee is de mug veruit het meest dodelijk dier ter wereld. Bij ons loopt het gelukkig niet zo’n vaart, maar dat neemt niet weg dat muggenbeten bijzonder onaangenaam kunnen zijn.

Waarom steken ze ons?

Alleen vrouwtjesmuggen steken. Ze doen dat omdat ze de eiwitten uit ons bloed nodig hebben om eitjes te maken. Hun speeksel, dat ze inspuiten om te beletten dat ons bloed stolt, kan een allergische reactie veroorzaken met dikke, rode en jeukende bulten tot gevolg. Muggen zijn vooral 's avonds en 's nachts actief omdat de lucht dan vochtiger is. Daar houden ze van.

Dat muggen worden aangetrokken door ‘zoet’ bloed is een fabeltje. Ze komen af op de CO2 in onze adem, onze lichaamswarmte en onze lichaamsgeur. Muggen vinden ons door hun feilloos reukvermogen. Knoflook eten, bier drinken, vitamine B1 slikken… het beïnvloedt onze lichaamsgeur, maar het helpt niet om muggen op afstand te houden. Ook wierrook of toestellen met ultrasoon geluid slagen daar niet in.

Hoe hou je muggen op afstand?

• Voorkom stilstaand water in de buurt van je terras of huis. Muggen zijn dol op stilstaand water en plasjes, het zijn echte muggenbroedplaatsen.
• Draag kleding die armen, benen en voeten bedekt.
• Gebruik vliegenramen of een muskietennet.
• Zorg voor tocht. Muggen houden niet van een koude luchtstroom. Een ventilator of een raam en een deur tegen elkaar openzetten, kan helpen om muggen uit huis te weren.

Insectenwerende middelen

Als muggen het echt op jou gemunt hebben, kan je je beschermen met een insectenwerend middel. Geïmpregneerde bandjes en kaarsen bieden weinig of geen soelaas. Er zijn efficiëntere middelen.

• Citronella olie op de huid lijkt een klein beetje bescherming te geven tegen muggenbeten. De effectiviteit en de duur zijn afhankelijk van de gebruikte concentratie. Gebruik geen citronella olie bij kinderen onder de 6 maanden.
• Citroeneucalyptus olie is heel wat effectiever dan citronella olie, maar beschermt minder goed en vooral minder lang dan DEET. Het is een goed alternatief voor lage DEET-concentraties, en kan dus volstaan in ons land. Voor de tropen heb je iets sterkers nodig.
• Citriodiol, een extract van citroeneucalyptus olie, vind je vaak in commerciële producten. De aanbevolen concentratie is 20-30%. Het middel kan veilig gebruikt worden bij kinderen vanaf 6 maanden.
• DEET heeft de sterkste insectenwerende werking. Het middel wordt al lang gebruikt en is heel goed bestudeerd. DEET is best wel een veilig middel. Het kan ook bij kleine kinderen en door zwangere vrouwen gebruikt worden. Het is evenwel belangrijk om rekening te houden met de concentratie. Voor kinderen vanaf 6 maand en zwangere vrouwen wordt 20-30% aanbevolen. Voor volwassenen 30-50%. Hoe hoger de concentratie, hoe langer de werkingsduur: 20-30% geeft 4 tot 6 uur bescherming; 40-50% ongeveer 8 uur. In tropische gebieden is een hogere concentratie noodzakelijk. Ga je op reis, controleer dan de aanbevelingen op wanda.be.
• Picaridine en IR3535 zijn niet zo goed bestudeerd als DEET. De aanbevolen concentratie picaridine is 20-25%. Er is minder informatie beschikbaar over een veilig gebruik bij jongere kinderen (vanaf 2 jaar) en zwangere vrouwen. IR3535 wordt best gebruikt in een concentratie van 30%. Voor zwangere vrouwen en kinderen vanaf 6 maanden kan 20% gebruikt worden

Hoe gebruik je insectenwerende middelen?

Voor een maximaal effect en een minimaal risico op bijwerkingen, volg je best deze adviezen op:

• Gebruik net voldoende om je huid te bedekken, maar overdrijf niet. Je kan het middel zowel op je huid als op je kledij aanbrengen. Je kan het ook op je gezicht aanbrengen. Verdeel het eerst in je handpalmen, en smeer dan je gezicht in. Vergeet niet je handen nadien te wassen.
• Gebruik geen insectenwerend middel op wonden of geirriteerde huid.
• Als je tegelijkertijd een zonnecrème en insectenwerend middel gebruikt, breng dan altijd eerst de zonnecrème aan.
• Voor jongere kinderen en zwangere vrouwen raden we aan om enkel een insectenwerend middel te gebruiken als andere preventieve middelen (beschermende kledij, vliegenramen muskietennet …) onvoldoende kunnen worden toegepast of niet volstaan.
• Gebruik best geen insectenwerend middel op de handen van kleine kinderen, om te vermijden dat ze het product in hun mond krijgen.

Toch een muggenbeet?

Eerst en vooral: probeer niet te krabben. Het is een natuurlijk instinct en zal de jeuk (maar) even verlichten, maar de kleine wondjes die door het krabben ontstaan kunnen ontsteken en tot ergere klachten en littekens leiden. Was insectenbeten met zeep en water, om infecties te vermijden.

Als je niet te veel last hebt, kan je de jeuk proberen te verlichten met natuurlijke alternatieven:

• Inwrijven met een ijsblokje brengt instant verlichting. Ook tandpasta wordt vaak gebruikt om de jeuk te verzachten. De menthol in tandpasta zorgt voor verkoeling. Aloe vera gel heeft eveneens een verkoelend en verlichtend effect.
• Een druppeltje essentiële olie van spijklavendel werkt kalmerend. Ook tea-tree olie kan helpen. Dit gebruikt je best verdund.
• Natriumbicarbonaat (ook wel bekend als maagzout of zuiveringszout) zou verlichtend werken. Meng 3 soeplepels van dit keukenmiddel met 100 ml water en breng het aan op een doek of een compres.
• Sommige zuren zoals citroensap of appelazijn zouden de jeuk verminderen. Brengt dit echter nooit aan op open wondjes. Honing zou ook verzachtend werken.

Hou er rekening mee dat deze natuurlijke remedies niet voor iedereen (even goed) werken. Je doet er best aan om je apotheker te raadplegen als je vragen hebt of ernstige symptomen ervaart. Heb je veel last hebt van muggenbeten, dan kan je apotheker je helpen met een kalmerende crème (eventueel met een lage dosering corticosteroïden) en indien nodig een oraal antihistaminicum.

Geniet van een jeukvrije zomer!